Voorste kruisbandletsel

Een voorste kruisbandletsel (VKB of ACL letsel) is een van de meest voorkomende knieblessures welke met name voorkomen bij actieve mensen (sporters). Deze blessure kan variëren van een lichte oprekking tot een volledige scheur (ruptuur) van de voorste kruisband. Voor patiënten is het belangrijk om inzicht te krijgen in de oorzaak, symptomen en behandelmogelijkheden om goed geïnformeerde beslissingen te nemen. Hieronder behandelen we enkele veelgestelde vragen over voorste kruisbandblessures.

Wat is een voorste kruisbandblessure?

De voorste kruisband is een belangrijke stabilisator in het kniegewricht en speelt een cruciale rol bij het stabiliseren van het kniegewricht tijdens draaibewegingen en plotselinge veranderingen in richting. Een voorste kruisbandblessure treedt vaak op tijdens sporten waarbij veel gesprongen, gedraaid of van richting veranderd wordt, zoals voetbal, basketbal, handbal, judo of skiën. De blessure kan variëren van een lichte oprekking tot een volledige scheur en kan tevens meer onderliggend letsel met zich meebrengen zoals binnenband letsel, meniscus of kraakbeen schade maar dit is zeker niet zo in alle gevallen.

 

Luister ook onze informatieve podcast over het kruisbandletsel met orthopedisch chirurg Reinoud Brouwer en twee ervaringdenskundige patienten. Klik hier om naar de podcast te gaan. 

Hoe herken je dit letsel?

Een voorste kruisbandletsel kan plotseling optreden, vaak gepaard met een knappend geluid (plop) in de knie op het moment van letsel. Direct daarna kan er sprake zijn van zwelling, pijn, en een instabiel gevoel in de knie, waardoor het lastig is om normaal te lopen. Veel patiënten ervaren een "wegzakkende" knie of het gevoel dat de knie niet meer stevig onder het lichaam staat.
Daarnaast treedt vaak binnen enkele uren zwelling op door ophoping van vocht in de knie maar dit kan ook pas de volgende dag zijn. Belangrijke symptomen van een voorste kruisbandletsel zijn onder andere:

 

- Een plotseling knappend geluid of gevoel in de knie;

- Snel opkomende zwelling;

- Moeite met lopen of staan;

- Instabiliteit of wegzakken van de knie.

 

Mocht er een vermoeden zijn dat er een voorste kruisbandletsel is opgelopen, dan is het raadzaam om een sportfysiotherapeut te raadplegen met goede kennis van het kniegewricht. Bij Fysio 050 zien we je graag direct na het letsel om de knie te beoordelen. Soms wordt gezegd dat er in de eerste dagen na het letsel niets te zien is, maar dat is een misvatting. Direct na het letsel zijn er juist veel tekenen waarneembaar. Door de zwelling kan het echter lastiger zijn om de voorste kruisband goed te beoordelen. Toch kunnen we in elk geval vaststellen dat de knie ernstig gezwollen is, de andere banden testen en alvast een plan maken voor het herstel.

 

Let op: een voorste kruisbandletsel wordt vastgesteld door een klinisch onderzoek ("op de hand") en niet met een MRI. Een MRI wordt vaak ingezet ter bevestiging en om eventuele bijkomende schade, zoals meniscusletsel, in kaart te brengen.

 

Wanneer wij als fysiotherapeut een fors gezwollen knie aantreffen en een week later een positieve Lachman-test (de test waarmee een gescheurde kruisband kan worden aangetoond), zullen wij je doorverwijzen naar de huisarts. Deze kan je vervolgens doorverwijzen naar een orthopeed voor verdere diagnostiek en beleid.

Welke behandelopties zijn er?

De behandeling van een voorste kruisbandblessure hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de blessure (wat is er allemaal stuk), de leeftijd en activiteitenniveau van de patiënt. Er zijn grofweg twee behandelopties: conservatief (niet-operatief) en operatief.

 

Conservatieve behandeling: Voor patiënten die niet betrokken zijn bij intensieve sporten of zware fysieke activiteiten, kan een conservatieve aanpak voldoende zijn. Dit omvat fysiotherapie gericht op het versterken van de omliggende spieren om de knie te stabiliseren, samen met het dragen van een kniebrace om de belasting op de knie te verminderen.

 

Operatieve behandeling: Voor actieve mensen, vooral sporters, is een operatieve reconstructie van de voorste kruisband vaak noodzakelijk. Tijdens de operatie wordt de gescheurde kruisband vervangen door een pees (vaak uit de hamstring of kniepees), die fungeert als nieuwe kruisband. Het succes van deze operatie hangt sterk af van de daaropvolgende revalidatie.

 

Wil je graag zien hoe deze operatie in z'n werk gaat? Zonder bloed? Wij hebben deze gemaakt met orthopedisch chirurg Yde Engelsma van de Bergman Clinic in Naarden. Ga hier naar de video. 

 

Hoe lang duurt het herstel na een operatie?

Herstel na een voorste kruisbandoperatie is een langdurig proces en kan variëren van 9 tot 12 maanden, afhankelijk van de voortgang en intensiteit van de revalidatie. Belangrijk om te benadrukken is dat een voorste kruisbandrevalidatie niet tijd gestuurd is, maar functie gestuurd. Dit betekent dat het tempo van de revalidatie wordt bepaald door de functionele vooruitgang van de patiënt en niet door een vast tijdschema.

 

De eerste fase: Zwelling verminderen en mobiliteit verbeteren

De eerste weken na de operatie staan in het teken van het verminderen van zwelling en het verbeteren van de mobiliteit van de knie. Belangrijke doelstellingen in deze fase zijn het terugwinnen van volledige knie-extensie, het verminderen van pijn en zwelling, het verbeteren van de quadricepsactivatie door middel van oefeningen zoals straight leg raises en quadriceps sets. Belangrijk is om gedoseerde belasting aan te bieden om stijfheid van de knie te voorkomen. Tijdens deze fase wordt ook begonnen met het aanleren van een normaal looppatroon met of zonder krukken, afhankelijk van de stabiliteit van de knie.

 

De tweede fase: Krachtopbouw en stabilisatie

In deze fase verschuift de focus naar het opbouwen van spierkracht en het verbeteren van de stabiliteit van de knie. De nadruk ligt op het versterken van de quadriceps, hamstrings, bilspieren en de spieren van de core. Maar ook het uitvoeren van gesloten-keten oefeningen, zoals leg presses, wall sits en step-ups, om de belasting op de knie geleidelijk te verhogen. Verder proberen we de proprioceptie en coördinatie te verbeteren door balans- en stabiliteitsoefeningen, zoals oefeningen op een wobble board of met een Bosu-bal.

 

Meetmomenten: Hoptesten en Cybex-testen

Om de voortgang van de revalidatie objectief te meten, worden tijdens het herstelproces verschillende testen uitgevoerd.

Bijvoorbeeld de Hoptesten. Dit zijn functionele sprongoefeningen waarbij onder andere gekeken wordt naar het verschil in sprongafstand tussen de geopereerde en niet-geopereerde zijde. Voorbeelden hiervan zijn de single hop for distance en de triple hop test. Het gaat er bij deze testen niet alleen om hoe ver of hoe snel je kunt springen maar ook om de kwaliteit van de uitvoering.
 

Cybex-testen: Deze testen worden uitgevoerd om de kracht en spierbalans van de knieën te evalueren. De Cybex-test meet isokinetische spierkracht en kan inzicht geven in eventuele asymmetrieën tussen de benen. Eigenlijk komt het er op neer dat de test antwoord gaat geven hoe sterk te linker quadriceps/hamstring is ten opzichte van rechts. Een beetje kort door de bocht maar dat is het in grote lijnen. Te veel verschil? Dan hebben we 'voeding' om verder op te trainen of juist ander te gaan trainen. Er kunnen dus meerdere test volgen.

 

De derde fase: Sportspecifieke training

Zodra de kracht en stabiliteit van de knie voldoende zijn verbeterd, wordt de revalidatie meer gericht op sportspecifieke activiteiten. Dit omvat oefeningen gericht op snelheid, wendbaarheid en explosiviteit, zoals sprinten, zijwaartse bewegingen en pivots.

Plyometrische oefeningen, zoals box jumps en drop jumps, om de schokabsorptie en landingstechniek te verbeteren.

Integratie van sportbewegingen zoals passen, schieten of slaan, afhankelijk van de sport. Gedurende deze fase wordt ook gewerkt aan het conditionele aspect om ervoor te zorgen dat de patiënt de intensiteit van de sport weer aankan. Het is essentieel dat jij als patiënt blessurepreventieve technieken aanleert en toepast tijdens de training.

 

De laatste fase: Terugkeer naar sport (Hier kijkt natuurlijk iedereen naar uit)

De terugkeer naar sport gebeurt geleidelijk en pas wanneer aan alle criteria is voldaan. Dit omvat:

Symmetrie in kracht en functionaliteit tussen beide benen (gebaseerd op hoptesten en Cybex-resultaten).

Het succesvol afronden van sportspecifieke oefeningen zonder pijn of reactieve zwelling.

Mentale gereedheid om weer te sporten. Hier hebben we een supertoffe podcast over gemaakt met Afke van der Wouw: 'Revalideren kun je leren.' Luister deze podcast hier

 

Patiënten die sporten met veel draai- en springbewegingen beoefenen, zoals voetbal, basketbal of skiën, hebben vaak een langere revalidatieperiode nodig voordat zij veilig kunnen terugkeren naar hun sport. Samen met de fysiotherapeut wordt een terugkeerprogramma op maat opgesteld om het risico op herblessures te minimaliseren.

 

Conclusie

Een gestructureerde en functiegerichte revalidatie is cruciaal na een voorste kruisband procedure. Door het gebruik van meetmomenten zoals hoptesten en Cybex-testen, in combinatie met sportspecifieke training, wordt gewerkt aan een veilige en effectieve terugkeer naar sportactiviteiten. Bij Fysio 050 begeleiden wij je gedurende dit hele proces om ervoor te zorgen dat je sterker en zelfverzekerd terugkeert op het veld, de baan of de piste.

Zijn er risico's?

Als een voorste kruisbandblessure onbehandeld blijft, kunnen er op de lange termijn complicaties ontstaan, waaronder:

Instabiliteit van de knie: Zonder adequate behandeling kan de knie instabiel blijven, wat het risico op verdere letsels vergroot.

Schade aan meniscus of kraakbeen: Bij een instabiele knie is de kans groter dat andere structuren zoals de meniscus of het kraakbeen beschadigd raken, wat kan leiden tot artrose op de lange termijn.

Chronische pijn en zwelling: Instabiliteit kan ook leiden tot chronische ontstekingen, zwelling en pijn.

Wanneer kan ik weer lekker sporten na een voorste kruisband operatie?

Terugkeren naar sport na een voorste kruisbandoperatie vergt geduld en toewijding. De meeste patiënten kunnen na 9 tot 12 maanden weer volledig deelnemen aan hun sportactiviteiten, afhankelijk van de voortgang van hun revalidatie. De terugkeer naar sporten wordt bepaald op basis van klinische tests, functionele sterkte, en stabiliteit van de knie.

Fysiotherapeuten spelen een cruciale rol in het begeleiden van patiënten tijdens het revalidatieproces, en het is belangrijk dat patiënten hun fysiotherapeut nauwkeurig volgen om complicaties te voorkomen en de kans op opnieuw letsel te verminderen.

Wat kunnen de complicaties zijn na een voorste kruisband operatie?

Net als bij elke operatie zijn er risico’s verbonden aan een voorste kruisbandreconstructie. Enkele mogelijke complicaties zijn onder andere stijfheid van het kniegewricht. Bij sommige patiënten kan er na de operatie een verminderde bewegingsvrijheid optreden, wat intensieve fysiotherapie vereist. Hoewel zeldzaam, is een infectie een mogelijke complicatie na een knieoperatie. Chronische pijn kan optreden als gevolg van littekenweefsel of zenuwbeschadiging. En dan je ergste nachtmerrie, een nieuwe scheur! In zeldzame gevallen kan de nieuwe kruisband opnieuw scheuren, vooral als de patiënt te snel terugkeert naar intensieve sportactiviteiten.

Kan deze 'nieuwe' voorste kruisband ook weer scheuren?

Het risico op een re-ruptuur (nieuwe scheur) van de voorste kruisband is aanwezig, vooral bij patiënten die (te) vroeg terugkeren naar hun sport zonder volledige revalidatie. Om het risico te minimaliseren, is het belangrijk om de knie volledig te laten herstellen, spieren te versterken en te werken aan de balans en coördinatie van het hele lichaam. Regelmatige en intensieve trainingen met onze fysiotherapeut en een geleidelijke terugkeer naar sport kunnen helpen om een hernieuwde scheur te voorkomen. Ook het testen en meten speelt hierin een cruciale rol. Wij gebruiken hop-testen en cybex metingen om kracht, stabiliteit en angst te meten. Maar zoals een groot orthopeed ooit eens vertelde, 'Alles staat en valt met de patient'. Dus focus en het gas er op!

Wat kan ik zelf doen om mijn herstel te bevorderen?

Naast de medische behandeling is het belangrijk dat patiënten actief betrokken zijn bij hun herstelproces. Enkele tips om het herstel te bevorderen zijn: Naast de fysiotherapie kunnen thuisoefeningen helpen om de knie sterker te maken. Deze zullen wij indien gewesnt aan je meegeven. 

 

Een goede en gezondevoeding draagt zeker bij aan een optimaal herstel. Een banaantje voor de intensieve ochtend revalidatietraining is misschien niet zo handig. Wil je hier meer van weten? Luister dan deze podcast over voeding en revalideren. 

 

Geduld: Herstel vergt tijd en het is cruciaal om het lichaam de tijd te geven om volledig te genezen.

 

 

 

Conclusie

Een voorste kruisbandblessure kan een grote impact hebben op het dagelijks leven en sportprestaties. Het is belangrijk om te weten welke behandelmogelijkheden er zijn, hoe het herstel verloopt en welke stappen er nodig zijn om weer veilig te kunnen sporten. Door goed geïnformeerd te zijn en samen te werken met medische professionals, kunnen patiënten hun herstelproces optimaliseren en de kans op toekomstige blessures verkleinen.

Herstel met kracht, beweeg met vertrouwen.